Vitamine- en kunstvezelbedrijf DSM is in het vierde kwartaal in de rode cijfers gedoken door een flinke afboeking op caprolactam, een grondstof voor plastic en nylon.

Het concern kondigde woensdag verdere maatregelen aan om kosten te besparen, maar gaf daarvan geen details.

Het bedrijfsresultaat (ebitda) kwam uit op 288 miljoen euro, tegen 297 miljoen euro een jaar eerder. DSM verwacht dat het resultaat dit jaar iets hoger uitvalt dan de bijna 1,2 miljard euro vorig jaar. De omzet steeg met 9 procent tot 2,4 miljard euro.

Afboeking op caprolactam

Bij caprolactam, dat DSM al ruim een jaar probeert te verkopen, werd 186 miljoen euro afgeschreven. Dat was de voornaamste oorzaak van een nettoverlies van 107 miljoen euro in de laatste drie maanden van vorig jaar. Een jaar eerder bedroeg het nettoverlies 77 miljoen euro.

DSM is wereldwijd een van de belangrijkste producenten van caprolactam, dat gebruikt wordt in onder meer plastic, tapijten en auto’s. Het bedrijf gebruikt de stof, die valt onder het cluster Polymer Intermediates, zelf ook voor andere producten, zoals nylon.

De verkoop zou passen in het beleid van topman Feike Sijbesma om DSM om te vormen van een bulkchemiebedrijf tot vooral een specialist op het gebied van voedingsingrediënten en speciaalchemie. DSM verkocht de afgelopen jaren verscheidene ‘klassieke’ chemiedivisies en investeerde stevig in de tak Nutrition.

Twee grote bedrijfsonderdelen

DSM staat bekend als één van de parels van de Nederlandse industrie, maar het bedrijf uit Heerlen heeft het momenteel niet makkelijk. In essentie houdt DSM zich bezig met twee takken van sport: voedingsingrediënten voor mens en dier aan de ene kant en speciale chemische producten anderzijds. Dus: vitamines versus producten als de supersterke vezel Dyneema.

De bedrijfstop van DSM predikt al jaren dat er innovatieve mogelijkheden liggen om biotech en traditionele chemie bij elkaar te brengen, bijvoorbeeld in de vorm van bioplastics.

Voor dergelijke activiteiten is zelfs een apart bedrijfsonderdeel ingericht. Probleem is dat dit ‘Innovation Center’ nog erg klein is vergeleken met de overige activiteiten van DSM en ook nog geen winst oplevert – in 2014 was sprake van een operationeel verlies van 18 miljoen euro.

Passen voeding en kunstvezels bij elkaar?

Topman Sijbesma is er één van de lange termijn, maar analisten en stokerige activistische aandeelhouders beginnen zo langzamerhand te morren. Als er geen zichtbare synergie is tussen de biotech- en chemie-activiteiten, waarom dan niet de boel opsplitsen?

Analisten kijken op de korte termijn vooral naar twee zaken: de ontwikkelingen bij het onderdeel voor voedingsingrediënten en het negatieve effect van de sterkere Zwitserse frank.

Zwakke vraag naar vitamines

Bij Nutrition, het grootste onderdeel van het bedrijf, had DSM wederom last van moeilijke marktomstandigheden. De omzet viel weliswaar 8 procent hoger uit in het vierde kwartaal op 1,1 miljard euro, maar het bedrijfsresultaat daalde met 4 procent.

DSM heeft nog steeds last van een zwakke vraag naar vitamines en omega 3 op basis van visolie. De prijsontwikkeling bij vitamine E heeft naar verwachting een negatief effect van 80 miljoen euro op het bedrijfsresultaat, als de prijzen net zo laag blijven als in januari. In de tweede helft van 2014 daalde de prijs sterk.

Effect Zwitserse frank

DSM had daarnaast last van "substantiële" negatieve valuta-effecten in oktober, november en december van vorig jaar. Het positieve effect van een aansterkende Amerikaanse dollar werd deels tenietgedaan door verslechterde ruilverhoudingen met andere valuta's.

Voor de eerste drie maanden van 2015 kan de Zwitserse frank een negatief effect hebben op de resultaten. De frank steeg flink in waarde ten opzichte van de euro nadat de Zwitserse centrale bank recent de koppeling tussen de twee doorhaalde.

DSM heeft daar last van omdat de voedingstak, goed voor bijna de helft van de omzet, juridisch gevestigd is in Zwitserland. De omzet van dit onderdeel wordt geboekt Zwitserse franken en vervolgens omgerekend in euro’s. Een dure Zwitserse frank pakt dan negatief uit.

Productie niet verplaatsen

Bestuursvoorzitter Sijbesma zei in een toelichting dat de "Zwitserse frank niet helpt, maar de euro wel". Een verplaatsing van de productie vanuit Zwitserland naar elders in Europa is volgens de topman niet aan de orde. "Je pakt een fabriek niet een, twee, drie op." DSM kreeg de fabriek twaalf jaar geleden in handen bij de overname van onderdelen van Roche.

Sijbesma wil de negatieve wisselkoerseffecten compenseren door onder meer kosten te besparen op de inkoop. Hij wees er verder op dat de Zwitserse economie in de afgelopen jaren sterker groeide dan de eurolanden. Op basis van de huidige wisselkoersen en DSM's inspanningen om de valutarisico's af te dekken, zal het effect op het bedrijfsresultaat "ruwweg neutraal" zijn.

'Cijfers DSM in lijn met verwachtingen'

Rabobank verlaagde woensdag zijn advies voor DSM van buy naar hold nadat het speciaalchemiebedrijf vierdekwartaalcijfers presenteerde die in lijn lagen met de verwachtingen van de bank. Rabo ziet weinig potentieel voor een positieve nieuwsstroom in de komende maanden.

Volgens de bank was de omzet van DSM wat hoger dan verwacht, maar vielen de marges, vooral bij Nutrition, tegen. Het bedrijfsresultaat van 288 miljoen euro kwam overeen met de verwachting in de markt. Over heel 2014 kwam het resultaat uit op bijna 1,2 miljard euro. DSM verwacht een iets hogere ebitda dit jaar.

Effectenhuis Liberum stelde dat de cijfers van DSM "niet slechter waren dan verwacht'' en dat de outlook van een licht hoger bedrijfsresultaat "in lijn is met de recent verlaagde verwachtingen in de markt". Het feit dat DSM zijn dividend, van 1,65 euro per aandeel, op peil houdt, zou het aandeel moeten beschermen tegen een koersval.

Ook ING bestempelde de cijfers als in lijn met de verwachtingen maar voegde daaraan toe dat "de mix zwakker is dan verwacht, met een daling van de ebitda-marge van 18 procent bij Nutrition". Ook het nettoverlies van 107 miljoen euro, voornamelijk veroorzaakt door een afboeking van 186 miljoen euro op caprolactam, was "duidelijk lager dan verwacht". De verwachting van een licht hoger bedrijfsresultaat is volgens de bank "een paar procent" boven de consensus in de markt.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl